-
1 войти
сов.( во что)1) керү2) ( уместиться) сыю, сыеп бетү3) ( с чем) (обратиться) керү, мөрәҗәгать итү4) ( вникнуть) асылын аңлау, төшенү•- войти во вкус
- войти в доверие
- войти в жизнь
- войти в историю
- войти в колею
- войти в курс
- войти в положение
- войти в привычку
- войти в силу
- войти в строй -
2 пролезть
сов.1) [үрмәләп, шуышып] үтү (керү, үтеп керү)2) перен.; разг. тыкшыну, төрле хәйләле (алдаулы) юллар белән керү -
3 боком
нареч.1) ( плечом вперёд) ян белән2) ( не прямо) читләтеп ( турыдан түгел)ты не иди прямо по дороге, а обойди боком — син турыдан юл белән барма, читләтеп бар
• -
4 рыкать
несов.яман [тавыш белән] акыру, ачы [тавыш белән] үкерү -
5 всосать с молоком матери
ана сөте белән керү, яшьтән үк өйрәнү -
6 в-
приставка; = во-; = въ-бу приставка белән ясалган фигыльләр нигездә тезмә фигыльләр белән тәрҗемә ителә, приставканың мәгънәсе түбәндәге чаралар ярдәмендә бирелә1) "керү" яки "кертү" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендә2) "кую" дәрәҗә фигыле ярдәмендә4) "-ся" кисәкчәле фигыльләр белән килгәндә төрлечә тәрҗемә ителә -
7 врубиться
-
8 про-
1) фигыльләргә ялганганда, аның мәгънәләре татар теленә нигездә түбәндәге чаралар ярдәмендә биреләа) "үтү", "үткәрү" дигән фигыльләр ярдәмендәпросеять — иләктән [иләп] үткәрү
б) "бетү" яки "бетерү" дигән дәрәҗә фигыльләре беләнв) "узып китү", "үтеп китү" кебек тезмә фигыльләр ярдәмендәг) "чыгу" яки "чыгару" дигән дәрәҗә фигыльләре ярдәмендәд) "керү" яки "кертү" дигән фигыль беләне) "[үтәли] тишү", "тишеп чыгару" кебек фигыльләр ярдәмендәж) "җиткерү", "чыгару" дигән дәрәҗә фигыльләре яисә "бик яхшы", "бик нык" кебек рәвешләр беләнз) "...мый калдыру" кебек фигыль формалары ярдәмендәи) "зыян күрү", "зарар күрү" дигән фигыльләр беләнк) (-ся кисәкчәсе белән килгәндә) "туйганчы" кебек хәл фигыль формасы яисә "тую" дигән фигыль ярдәмендәл) (-ся кисәкчәсе белән килгәндә) ялгыш "ташлау", "салу", "кую" кебек сүзләр белән2) исемнәргә ялганганда, түбәндәге чаралар ярдәмендә тәрҗемә ителәа) "аз гына", "бераз" кебек рәвешләр беләнб) "яклы" дигән сүз белән -
9 на-
1) фигыльләр ясый; аның мәгънәләре татар теленә түбәндәгечә тәрҗемә ителәа) "бәрелү" фигыле ярдәмендәб) "өстенә", "күп булып", "бик күп" сүзләре ярдәмендә яки төп фигыльне тәрҗемә итү юлы беләннамёрзнуть — [өстенә] кату, күп булып кату
насохнуть — [өстенә] ябышып кибү
в) "берникадәр", "күп итеп", "бик күп" сүзләре, шулай ук "кую" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендәнабрать ягод — ( берникадәр) җиләк җыю
настирать белья — ( берникадәр) кер юып кую
г) "бик яхшы", "бик әйбәт", "яхшылап", "әйбәтләп", "яхшы гына", "әйбәт кенә" сүзләре, шулай ук "кую" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендәд) "-ся" кисәкчәле фигыльләр белән килгәндә, "туйганчы" сүзе яки "...ып тую" формасы ярдәмендәнаговориться — туйганчы сөйләшү, сөйләшеп тую
наслушаться — туйганчы тыңлау, тыңлап тую
е) "акрын гына" сүзләре ярдәмендәз) фигыльнең тәмамланган төр формасын ясаганда, төп фигыль белән яисә "чыгару" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендә тәрҗемә ителәнапечатать — бастыру, бастырып чыгару
2) сыйфатлар ясый: бу очракта аның мәгьнәләре изафә ярдәмендә яки "...га тага (тагыла) торган", "...га элә (эленә) торган" сүзләре белән белдереләнагрудный — күкрәк...ы, күкрәккә тага торган
3) исемнәр ясыйнарукавник — җиңсә, беләксә
набалдашник — сакма, таяк чукмары, таяк башы
накрепко — нык итеп, ныклап; катгый рәвештә, кискен рәвештә
настрого — каты итеп, катгый рәвештә
насухо — коп-коры итеп, коп-коры булганчы, корытканчы
-
10 попасть
сов.1) в кого-что, чем (поразить цель) тидерү; ( просунуть) кертү2) куда, на что эләгү, килеп чыгу, килеп эләгү, барып чыгу3) во что, на что, подо что эләгү, тару, калу; төшү4) во что, на что керү, эләгү5) безл.; разг ( кому-чему) эләгү6) прош. вр.; 3 л. (попало: где попало, куда попало) теләсә кайда; ( как попало) теләсә ничек, ничек туры килсә шулай; ( чем попало) ни туры килсә шуның белән•- попасть впросак
- попасть в точку
- попасть под руку -
11 пробраться
сов.1) ( пройти с трудом) [кыенлыклар белән] үтү, [көч-хәл белән] үтү; ерып чыгу2) ( пройти незаметно) сиздермичә үтү (керү), качып-посып үтү (керү), яшеренеп үтү -
12 удар
м1) сугу, бәрү, ору, чабу, кундырусвалить (кого-л.) одним ударом — кемне дә булса бер сугуда егу
2) ( звук) каккан (суккан, бәргән) тавыш, тавыш3) перен. ( стремительное нападение) һөҗүм, бәреп керү4) бәла, зур кайгы, каза, бәхетсезлек5) ( кровоизлияние в мозг) мигә кан бәрү, мигә кан саву6) (толчкообразное колебание сердца, пульса) тибү, тибеш•- солнечный удар
- ставить под удар
- поставить под удар
- тепловой удар -
13 лезть
несов.1) менү, үрмәләп менү2) ( пробираться) керү; төшү3) разг. тыгылу, керү4) на кого-что (быть впору) сыю, керү5) к кому с чем (приставать) бәйләнү, йөдәтү, теңкәгә тию6) разг. (сползать, налезать) төшү7) ( выпадать - о волосах) коелу8) разг. ( расползаться - о материи) сыпылу, сизрәү, тетелү9) во что (вмешиваться) тыгылу•- без мыла лезть в душу
- лезть из кожи
- лезть из кожи вон
- лезть на глаза
- лезть в глаза
- не лезть за словом в карман -
14 бороться
несов.1) ( с кем-чем) көрәшү, алышу2) против (кого-чего, с кем-чем и без доп.) көрәшү, көрәш алып бару3) с чем, против чего көрәшү, көрәшеп бетерергә тырышу4) за что көрәшү; ( берәр нәрсәне булдырырга) тырышу5) с чем (вступать в столкновение, в борьбу) көрәшү, көрәшкә керү, бәрелешү -
15 едва
1) нареч. (насилу, с трудом) көчкә, көчкә генә, көчкә-көчкә, көч-хәл белән2) нареч. ( чуть) аз гына, чак кына3) союз (лишь только, как только)...у белән,...у белән үк,...гач таон едва вошёл, начал говорить — керү белән үк сөйли башлады
•- едва ли
- едва ли не
- едва не -
16 идти
несов.1) (сюда, к нам) килү; (туда, от нас) бару; ( возвращаться) кайту2) против кого-чего, на кого бару3) ( об осадках) яву4) ( совершаться) бару5) ( действовать - о механизмах) йөрү, эшләү6) (проходить, протекать)үтү, узу7) (исполняться, напр. о пьесе) бару, уйналу8) ( кому) (быть к лицу) килешү9) ( делать ход в игре) йөрү, чыгу10) ( на что) (проявлять готовность) бару, күнү11) ( находить сбыт) сатылу, үтү12) ( распространяться) чыгу, күтәрелү13) перен., (двигаться, развиваться в каком-л. направлении) бару14) перен., (приближаться, наступать) килү15) (течь, выделяться) килү, агу16) (простираться, пролегать) бару17) перен., (поступать куда-л., приступать к чему-л.) бару, керү; китү18) ( предназначаться) китү, кирәк булу• -
17 на
I предлог1) с вин. п. (при обознач. действия, направленного на поверхность или внешнюю сторону предмета)...га, өстенә2) с вин. п. (при обознач. лиц, организаций, на к-рые возлагается ответственность, работа и т. п.)...га, өстенә3) с вин. п. (при обознач. места, на к-рое направлено действие)...гапойти на завод — заводка бару; заводка эшкә керү
4) с вин. п. (по направлению, в сторону)...га,...га табаидти на голос — тавыш ишетелгән якка таба бару; тавышка таба бару
окна на восток — тәрәзәләр көнчыгышка таба [карый]
дверь на улицу — ишек урамга таба [карый]
5) с вин. п. (при обознач. соприкоснсвения, столкновения)...ганаткнуться на кого-л. в темноте — караңгыда кемгә дә булса барып бәрелү
6) с вин. п. (при указ. срока, времени)...та,...нена зиму — кышка, кыш айларына
на этот раз — бу юлы, бу очракта
со дня на день — бүген-иртәгә, тиз арада, тиз вакыт эчендә
7) с вин. п. (с какой целью, для чего-л.)...га8) с вин. п. (при обозначении цели, назначения)...лык9) разг.; с вин. п. (при обознач. специальности, профессии)...лыккаучиться на слесаря — слесарьлыкка уку;
10) с вин. п. (для, ради)...га, өчен11) с вин. п. (с сущ. "лад", "манера", "образец")...ча, буенча12) с вин. п. (при обознач. предмета, являющегося орудием действия)...га13) с вин. п. (при обознач. количества, меры)...га14) с вин. п. (при умножении, делении)...га15) с предл. п. (на вопрос "где")...да, өстендә16) с предл. п. (при обознач. лиц, предметов, одетых, облачённых во что-л.)...өстендә,...өстенә17) с предл. п. (при обознач. области, сферы деятельности)...да18) с предл. п. (при указ. на положение, состояние)...да булусостоять на чьём-л. иждивении — берәүнең тәрбиясендә тору
19) с предл. п. (при обозначении времени, срока)...да20) с предл. п. (в нек-рых устойчивых сочет.)...гандана ходу — барганда, барган шәпкә
21) с предл. п. (при обознач. предмета, являющегося нижней или внутренней частью чего-л.)...лы,...эчле22) с предл. п. (при обознач. средств передвижения)...да,...белән23) с предл. п. (при посредстве, с помощью чего-л.)...да24) с предл. п. (при обознач. вещества, к-рое входит в состав чего-л.)...га эшләнгән,...да эшләнгән,...лы,... кушып (катнаштырып) эшләнгән•- сорвать зло II частицамәна, возьми — мә, ал
- на-поди -
18 видеться
несов.1) (с кем-чем и без доп.) очрашу, күрешү2) ( представляться воображению) күренү; сизелү; керү; төшкә керү -
19 впиться
сов.1) кадалу, кадалып керү2) батыру, батырып кертү3) кадалу, керү4) (в кого-что чем и без доп.) текәлү, кадалу, күзләрне текәүвпиться в глаза (кому-л.) — күзләргә текәлү
-
20 уйти
сов.1) ( отправиться) китү, чыгып китү2) разг. ( уволиться) чыгу, китү, ташлау3) (спастись, избежать) качу, качып котылу4) перен. үтү, узу, үтеп китү, вакыт үтү5) ( на что), разг. китү, кереп китү, тотылу, тотылып бетү6) ( во что) керү, батып керү7) перен. ( во что) чуму, [тулысынча] бирелү, күмелү, бату8) ( вытечь) ташу, ташып чыгу, ташып түгелү9) ( о часах) алга китү- недалеко уйти
- уйти вперёд
- уйти в себя
- уйти из жизни
- уйти на дно
- уйти ни с чем
- 1
- 2
См. также в других словарях:
кер — I зат. г е о г р. Керіліп (созылып) жатқан биік жер. Мал к е р д е жайылып жатыр. Түсіндірме сөздікте жер бедеріне байланысты жалаң, жүрекше, к е р, мұрын, текше сөздері жоқ (Қаз. әдеб., 28.08. 1987, 14). Кер бетеге. бот. Қырда өсетін бетегенің… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
беләүләнү — Беләү төсенә керү, беләү шикелле шома, тигез булып тору … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
белә — иск. бәйл. 1. Бергәлекне, юлдашлыкны белдерә 2. Нин. б. объектка яки үзара мөнәсәбәтне аныклаганда кулл. дөнья б. танышу 3. туган көн б. котлау ашыгулык б. ялгышу акка буялу б. карга агармас уку б. тиз үтәр кыш йомыш б. килдем 4. саклык б. эшлә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
белән — иск. бәйл. 1. Бергәлекне, юлдашлыкны белдерә 2. Нин. б. объектка яки үзара мөнәсәбәтне аныклаганда кулл. дөнья б. танышу 3. туган көн б. котлау ашыгулык б. ялгышу акка буялу б. карга агармас уку б. тиз үтәр кыш йомыш б. килдем 4. саклык б. эшлә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
басу — I. и. Культуралы үсемлекләр үстерелә торган җир мәйданы, иген кыры. Иген кырының аерым бер иген үскән өлеше үлән басуы. БАСУ КАПКАСЫ – Авылдан кырга чыгу юлларында корылган капка, кыр капкасы. II. БАСУ – ф. 1. Аякка калкыну, вертикаль хәлгә килү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
доклад — 1. Берәр теманы киң яктыртып җәмәгатьчелек алдында ясала торган хәбәр, белдерү. Шундый белдерү өчен әзерләнгән язма текст 2. Җитәкчегә эш турында телдән яки язма рәв. ясала торган рәсми белдерү, хәбәр д. белән керү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәгәрәтү — 1. Түгәрәк әйберне әйләндереп хәрәкәт иттерү 2. Тәгәрмәчләргә утыртылган әйберне хәрәкәт иттерү 3. Нәр. б. түгәрәк сыман рәвешкә кертеп әйләндерү, аунату бәләк белән кер т. 4. күч. Мич төбенә салып пешерү) 5. күч. Көрәшкәндә, сугышканда икенче… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
янәсе — кер. 1. Сүз яки хәбәрнең дөреслегенә, чынлыгына шик, икеләнү булуын, кем. б. фикере белән килешмәүне яки җиңелчә көлеп карауны аңлата 2. Кемнең дә булса ым, елмаю, каш сикертү һ. б. ш. хәрәкәтләренең мәгънәсен аңлатканда кулланыла авызы колагына… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әлхасыйль — кер. иск. Озын сүзнең кыскасы, җыеп әйткәндә, нәтиҗәдә, бер сүз белән әйткәндә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кыскасы — кер. сүз. Җыеп әйткәндә, аз сүзләр белән әйткәндә, йомгаклап әйткәндә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төбен — кер. 1. Нигездә 2. Чынбарлыкта, чынында, дөресен тикшереп караганда усал диләр иде, ә ул төбендә әүлия икән. ТӨБЕ ТАМЫРЫ БЕЛӘН – Бөтенләй, тулысынча … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
